Hoe het Franse schoolsysteem functioneert

Het Franse onderwijs is één van de populairste keuzes voor wie een jaar in het buitenland wil studeren. Voordat je beslist of je gaat, is het goed om een idee te hebben van elk aspect van het Franse schoolsysteem. Schoolcijfers, lessenroosters, vakken en buitenschoolse activiteiten: er valt zoveel te ontdekken. Hier vind je alles wat je moet weten.

De sterke punten van het Franse onderwijssysteem

Hieronder krijg je een overzicht van de sterke punten van het Franse onderwijs:

Beoordeeld worden op basis van competenties en niet met cijfers

Over het algemeen worden leerlingen beoordeeld zonder gebruik te maken van cijfers. Op die manier willen ze het onderlinge concurrentiegevoel proberen te vermijden en de interesse voor het leren zelf aanwakkeren.

Goede infrastructuur

De Franse scholen bevinden zich veelal in moderne of gerenoveerde gebouwen en zijn uitgerust met al het nodige materiaal: computers en tablets, laboratoria met specifieke apparatuur, uitgeruste gymzalen, enzovoort. 

Praktische benadering

De onderwijsmethoden zijn vaak meer praktijkgericht dan in België, vooral bij de wetenschappelijke vakken. Op de middelbare school worden bijvoorbeeld tijdens de wetenschapslessen dierenorganen onderzocht en op de universiteit zijn er stages. Ze verkiezen leermethoden die studenten zo goed mogelijk voorbereiden op de arbeidsmarkt.

Gratis onderwijs

Openbare scholen zijn er gratis. Kinderen hoeven alleen maar schriften en pennen te kopen. Tekstboeken en excursies worden door de school betaald, vaak door subsidies of Europese projecten. Ook de universiteit houden ze zo goedkoop mogelijk, die kost een paar honderd euro per jaar.

Multiculturele school

In Franse scholen kom je in contact met veel verschillende culturen en achtergronden en zo kom je hier ook veel meer over te weten. 

Minder huiswerk

Kinderen brengen veel uren op school door. Er worden inspanningen geleverd om de leerlingen vooral tijdens de schooluren te stimuleren en zo minder huiswerk te geven.

De onderverdeling van Franse scholen

In Frankrijk zijn er zowel openbare als private scholen. Het verschil tussen beide verschilt van de aanpak die wij in België hanteren.

• Het grote verschil met ons systeem is dat beide (de openbare en de private scholen) dezelfde kwaliteit van het onderwijs en hetzelfde soort onderwijs voor de leerlingen garanderen: in beide systemen worden dezelfde vakken gevolgd, dezelfde syllabus gebruikt en dezelfde onderwijshervormingen toegepast.
• Professoren worden ook op dezelfde manier opgeleid, zij zijn ook allemaal ambtenaren.
• Een derde verschil is dat particuliere scholen meestal katholiek zijn. Terwijl op openbare scholen, die volledig seculier zijn, het godsdienstonderwijs onder geschiedenis valt, zijn er op openbare scholen extra uren voor godsdienst. In beide soorten scholen wordt de geschiedenis van de godsdiensten onderwezen tijdens de geschiedenislessen, maar in particuliere scholen wordt ook het meer spirituele aspect van het vak in aparte uren behandeld. Deze uren zijn echter niet verplicht en studenten kunnen ervoor kiezen ze niet bij te wonen.

Wat zijn de redenen om een private school in plaats van een openbare te kiezen?

Naast de godsdienstkwestie denken ouders vaak dat hun kinderen er zorgvuldiger worden begeleid. Normaal gezien ga je in Frankrijk naar de school van je woonplaats, maar sommige gezinnen in achtergestelde of moeilijke gebieden geven er de voorkeur aan hun kind naar een andere school te laten gaan dan die van hun woonplaats. 

De opleiding in Frankrijk

Het onderwijstraject in Franse scholen loopt van kleuterschool tot doctoraat. Laten we eens kijken wat de stappen zijn en hoe ze verschillen in vergelijking met ons schoolsysteem.

École maternelle (kleuterschool)

De Franse kleuterschool is verplicht, begint op driejarige leeftijd en duurt drie jaar. Net als de basisschool, wordt deze door de gemeenten beheerd.

• Petite Section – leeftijd: 3-4 jaar
• Moyenne Section – leeftijd: 4-5 jaar
• Grande Section- leeftijd: 5-6 jaar

École élémentaire (lagere school)

De Franse basisschool begint op zesjarige leeftijd en duurt vijf jaar.

• CP – Cours Préparatoire – leeftijd: 6-7 jaar
• CE1 e CE2 – Cours Élémentaire 1 e 2 – leeftijd: 7-9 jaar
• CM1 e CM2 – Cours Moyen 1 e 2 – leeftijd: 9-11 jaar

Collège (middelbare school)

De Franse middelbare school begint op 11-jarige leeftijd en duurt vier jaar.

• Sixième – 6ème – leeftijd: 11-12 jaar
• Cinquième 5ème – leeftijd: 12-13 jaar
• Quatrième – 4ème – leeftijd: 13-14 jaar
• Troisième – 3ème – leeftijd: 14-15 jaar

Lycée (middelbare school)

Het tweede deel van de middelbare school in Frankrijk begint op 16-jarige leeftijd en duurt drie jaar.

• Seconde – 2nde – leeftijd: 15-16 jaar
• Première – 1ere – leeftijd: 16-17 jaar
• Terminale – leeftijd: 16-18 jaar

Wat de schooltypes betreft, dit zijn er hoofdzakelijk drie, die allemaal worden aangeduid met de term “Lycée”. Laten we eens kijken welke de lycées in Frankrijk zijn.

• • Lycée Général

Dit komt overeen met onze ASO-opleiding en heeft drie richtingen: het wetenschappelijke (S – Scientifique), het klassieke (L – Littéraire) en het economisch-sociale (Économique et Social – ES).

• • Lycée Technologique

Dit komt overeen met onze TSO-opleiding. Er zijn vele branches om uit te kiezen: duurzame ontwikkeling (informatietechnologie, architectuur, energie en milieu…), industriële vormgeving, laboratoriumtechnieken (chemie, biochemie, natuurkunde…), sociale en gezondheidstechnieken, managementtechnieken (marketing, communicatie, boekhouding…), muziek- en danstechnieken, agronomie, hotelwezen, …

• • Lycée Professionnel

Dit komt overeen met onze BSO-opleiding of beroepsschool. Het is een goede optie voor iedereen die zich in een beroep wil specialiseren en al snel aan de slag wil. Hierdoor kan je op 16-jarige leeftijd (de leeftijd tot welke de leerplicht geldt) het CAP afleggen, een certificaat waarmee je kan stoppen met studeren voordat je op 18-jarige leeftijd het ‘baccalaureaatsexamen’ aflegt. Op deze scholen lopen de leerlingen ook vaak stage om al vroeg kennis te maken met de arbeidswereld.

Université (universiteit)

Doordat er geprobeerd is om alle Europese onderwijssystemen gelijk te trekken, verschilt het Franse universitaire traject niet veel meer van het Belgische. Er zijn uiteraard nog steeds enkele verschillen voor degenen die besluiten naar deze universiteit in het buitenland te gaan.

De toegang tot een universiteit verschilt per universiteit en hangt ook af van het schoolgemiddelde.

Er zijn ook drie verschillende types:

• Université: biedt een driejarige (Bachelor) en een tweejarige (Master) studie aan en heeft meestal geen toelatingsproef aangezien het aantal plaatsen niet beperkt is. Naast de klassieke universiteiten, die meestal openbaar zijn, zijn er beroepsopleidingen die eindigen met het Diplôme Universitaire de Technologie (DUT) of het Brevet de Technicien Supérieur (BTS), waarna je een jaar verder kan gaan en een beroepsgraad kan behalen met een scriptie die gericht is op de verplichte stage-ervaring. 
• Grandes Écoles: dit zijn opleidingen van hoog niveau in verschillende gebieden – meestal gerelateerd aan economie, politiek en techniek – waartoe je toegang krijgt na het slagen voor een test. Ze zijn meestal privé of openbaar met een beperkt aantal inschrijvingen. Om toegelaten te worden, is het vaak nodig om twee jaar voorbereidende cursussen te volgen.
• Écoles Normales Supérieures: deze opleidingen van hoog niveau vormen docenten en onderzoekers; in deze categorie bevinden zich ook gespecialiseerde instellingen zoals de Écoles de Management, de Écoles d’Ingénieur, de Écoles d’Art et d’Architecture en de Instituts d’Etudes Politiques.

Doctorat (doctoraat)

Voor een doctoraat moet je een aanvraag indienen vergezeld van een scriptieproject dat je bent overeengekomen met een hoogleraar, die je gedurende het hele project begeleidt. Het doctoraat duurt drie tot vijf jaar en eindigt met de bespreking van het proefschrift voor een commissie.

Elke doctoraatstudent moet ook verschillende extra activiteiten volgen verspreid over de hele duur van het doctoraat, zoals bijkomende cursussen en het schrijven van wetenschappelijke artikels.

De Franse schoolkalender

De Franse schoolkalender lijkt erg op de Belgische. Iedere vakantieperiode duurt er twee weken, behalve de zomervakantie, die twee maanden duurt. Wanneer vakantieperiodes vallen, hangt af van de regio waarin jij je bevindt. Zo begint de wintervakantie in Bordeaux bijvoorbeeld een week vroeger dan in Montpellier.

• Eerste maandag in september: begin van het schooljaar.
• Eind oktober-begin november: herfstvakantie (rond Allerheiligen). Deze vakantie valt in heel Frankrijk op hetzelfde moment.
• Eind december-begin januari: vakantie rond Kerstmis en Nieuwjaar, dezelfde periode in heel Frankrijk.
• Februari tot begin maart: de zogenaamde “wintervakantie”. Deze volgt elkaar op met een week in de drie Franse zones (in elke zone dus een andere, opeenvolgende week). Deze keuze is gemaakt om het toerisme te stimuleren en ervoor te zorgen dat de hotels het hele seizoen klanten hebben.
• April: de “voorjaarsvakantie”. Deze wordt ook per zone ingedeeld.
• Begin juli-begin september: zomervakantie, dezelfde periode in heel Frankrijk.

Het lessenrooster in Franse scholen

Wat de lessenroosters betreft, gaan de kinderen van de kleuterschool meestal van 8.00 tot 11.30 uur naar school en na de middag van 13.45 tot 16.30 uur, met uitzondering van de woensdag, die in heel Frankrijk een dag voor recreatie is.

Op de lagere school lijken de lessenroosters op die van België, met het grote verschil dat in Frankrijk de woensdag meestal een vrije dag is.

Op middelbare scholen daarentegen zijn de kinderen meestal van 8.00 tot 17.30 uur op school, waarbij de woensdag aan sport wordt gewijd. Over het algemeen verandert de situatie in Franse Lycée niet, hoewel er verschillen zijn afhankelijk van school tot school. Op de middelbare school zijn er ook tussenuren, sommige dagen eindigen eerder of soms heb je een volledige halve dag vrij. 

Als je afwezig bent, moet je dit melden aan de school en bij terugkeer hiervoor een bewijsje indienen (bijvoorbeeld een medisch attest). Dankzij de elektronische registratie en het aan- en afwezigheidssysteem kan de school nagaan wie er al dan niet aanwezig is en de families van degenen die zonder reden ‘s ochtends niet in de klas aanwezig zijn opbellen.

De schoolvakken in Frankrijk

Naarmate de opleiding vordert, neemt het aantal vakken toe en als de basisvaardigheden eenmaal verworven zijn, is er een tendens naar meer specialisatie.

Op de Franse middelbare scholen variëren, naast de verplichte vakken die alle scholen gemeen hebben – zoals Frans en wiskunde – de vakken en het bijhorende aantal uren afhankelijk van het gekozen schooltype. In het beroepsonderwijs bijvoorbeeld zijn de gespecialiseerde studierichtingen, d.w.z. de studierichtingen waarmee je het beroep kan leren dat je wil uitoefenen, van groot belang.

Het curriculum en buitenschoolse activiteiten

Net als in België is er op Franse scholen niet veel keuze en wordt het leerplan gedicteerd door de instelling. Zelfs op de middelbare school en de universiteit worden, zodra de richting is gekozen, de vakken en cursussen voornamelijk voor jou bepaald.

Naast de schooltijd zijn er enkele buitenschoolse activiteiten (bv. leesclub of cursus Chinees), maar omdat het weekrooster al erg vol is, kiezen leerlingen vaak geen extra buitenschoolse activiteiten. 

In Frankrijk is er een eindejaarsbal aan het eind van de middelbare school. De leerlingen nemen vaak ook deel aan talrijke interdisciplinaire projecten: het organiseren van tentoonstellingen, onderzoek, excursies, …

Franse schoolcijfers

Terwijl dit vroeger alleen in het basisonderwijs en deels in het voortgezet onderwijs het geval was, breidt de trend zich nu ook uit naar de Franse middelbare scholen: leerlingen worden niet beoordeeld op basis van cijfers of een enkel examen, maar op basis van de verworven vaardigheden.

Aan de universiteit daarentegen is het beoordelingssysteem van 1 tot 20 gehandhaafd en is voor elk examen, net als in België, een bepaald aantal studiepunten vereist.

Studenten worden daarnaast bijna uitsluitend beoordeeld op basis van schriftelijke opdrachten en niet op mondelinge uiteenzettingen of vragen.

Buizen is iets wat weinig voorkomt in het Franse schoolsysteem. Leerlingen zullen eerder naar een ander onderwijstraject geleid worden in plaats van ze het jaar te laten overdoen.

Eindexamens in Franse scholen

In Frankrijk is het anders dan in België, daar moeten leerlingen een examen afleggen aan het einde van de ‘Collège’ en aan het einde van de ‘Lycée’.

Het afstudeerexamen heet Bac, afkorting van Baccalauréat. Anders dan in België is er een eerste deel aan het eind van het voorlaatste jaar en een tweede deel aan het eind van het laatste jaar. Aan het einde van de ‘Première’ is er een schriftelijke toets voor alle keuzevakken, een schriftelijke en mondelinge toets Frans en een wetenschappelijke toets. Aan het eind van de ‘Terminal’ is er een test voor alle andere vakken. 

De examens vinden plaats in juni en duren ongeveer een week. De cijfers zijn op 20. In principe komen cijfers tussen 12 en 14 overeen met een Assez Bien, die tussen 14 en 16 met Bien, en tussen 16 en 18 met Très Bien. Degenen die tussen 18 en 20 scoren kunnen ook de Félicitations du jury ontvangen.

Zowel op de middelbare school als op het Lyceum wordt het cijfer voor het eindexamen bepaald door een evaluatie van de verschillende toetsen en rekening houdend met het gemiddelde van de laatste drie studiejaren.

Studeren in Frankrijk: jezelf op de proef stellen en een droom verwezenlijken

De Franse school verschilt in sommige opzichten sterk van de Belgische. Nieuwe onderwijsmethoden, het wennen aan andere routines en het leren over nieuwe onderwerpen verrijken niet alleen je CV, maar ook je persoonlijkheid in het algemeen.

Het Franse schoolsysteem ervaren via een jaar in het buitenland betekent je horizon verbreden door uit je comfortzone te stappen, jezelf op de proef te stellen en nieuwe uitdagingen aan te gaan.