Hoe het Japans schoolsysteem werkt

Middagactiviteiten

Japanse studenten worden aangemoedigd om ‘s middags deel te nemen aan buitenschoolse activiteiten, bekend als bukatsu, 部活. Dit gebeurt al op de basisschool en gaat door tot aan de universiteit. De keuze is heel groot: aan de ene kant zijn er traditionele clubs zoals Japanse vechtsporten (kendo, iaido, judo, aikido), theeceremonie (sado), bloemschikken (kado), Japans schaken (shogi); aan de andere kant zijn er westerse sportclubs zoals basketbal, volleybal of voetbal; en er is geen tekort aan heel speciale activiteiten.

Schoolevenementen

Naast de ceremonies aan het begin en einde van het schooljaar houden Japanse scholen zich bezig met het Cultuurfestival (bunkasai, 文化祭) en het Sportfestival (taikusai, 体育祭). Dit zijn twee langverwachte evenementen voor leerlingen die, zonder de hulp van leraren, de evenementen zelf moeten organiseren. In het eerste geval zijn samenwerking en onafhankelijkheid essentieel om het gemeenschappelijke thema te kiezen en te ontwikkelen: zo zijn spookhuizen en eetkraampjes heel populair, maar er is ook ruimte voor meer originele ideeën zoals verschillende tentoonstellingen of virtual reality. Bij het Sportfestival zijn er studentenwedstrijden in verschillende atletische activiteiten – van eenvoudigweg hardlopen tot schouderworstelen – die eindigen met een grootse choreografische voorstelling. Bij beide gelegenheden worden een of meer klassen in Japan als winnaar aangeduid.

Respect voor mensen

Het gaat niet enkel om buigingen en verontschuldigende gebaren: respect heeft in de Japanse samenleving een zeer diepe connotatie, die fundamenteel is voor integratie in de maatschappij. Op school vertaalt dit zich in een reeks rituelen. Aan het begin en het einde van elke les worden leerlingen bijvoorbeeld door de klassenleider gevraagd om op te staan en te buigen om de leraar te bedanken (opstaan, kiritsu, 起立; aandacht, kiotsuke, 気を付; buigen, rei, け礼). Oudere studenten krijgen ook meer respect, vooral binnen de clubs die verdeeld zijn in juniors (kohai, 後輩) en seniors (senpai, 先輩). Dit komt omdat oudere mensen, die langer geleefd hebben, meer levenservaring hebben die erkend moet worden.

Aandacht voor de gemeenschap

Japanse leerlingen doen allemaal mee aan een aantal activiteiten om het algemeen belang te versterken. Allereerst verwisselen ze hun schoenen als ze de school binnenkomen om te voorkomen dat de omgeving waar iedereen komt vuil wordt. Daarnaast wordt het schoonmaken binnen de school (学校の掃除) niet toevertrouwd aan extern personeel, maar aan de kinderen zelf: er worden ploegen georganiseerd om de klas schoon te maken en op bepaalde dagen de hele school. Tot slot dekt een groep klasgenoten tijdens de basisschool en de middelbare school de tafel voor iedereen en serveert de lunch.

Voedselkwaliteit

Voor Japanners is het essentieel om gezond en evenwichtig te eten. Op scholen worden de maaltijden bereid door ervaren koks die de ingrediënten zorgvuldig selecteren. Deze moeten altijd vers zijn, soms afkomstig van de school zelf. De materialen die in de kantine worden gebruikt, zoals servies, worden ook onderworpen aan strenge hygiënecontroles om ervoor te zorgen dat alles tijdens het eten volkomen veilig is.

Liefde voor de natuur

Vooral in het basis- en voortgezet onderwijs verbouwen leerlingen fruit en groenten in de schooltuin en houden ze zelfs kleine dieren. Daarnaast worden onderwerpen als recycleren en zorg voor het milieu vaak in de klas besproken. Op deze manier leren leerlingen van jongs af aan ‘vriendelijk te zijn voor de natuur’, een typisch Japanse uitdrukking.

Goed uitgeruste scholen

Japanse scholen zijn uitgerust met ruimtes voor een groot aantal activiteiten en ultramoderne apparatuur. Bijna alle instituten zijn uitgerust met gymzalen en voetbal- of basketbalvelden. Studenten kunnen vaak zelfs elektronische spullen lenen, zoals iPads of computers. Over het algemeen zijn zowel de schoolomgevingen als de aanwezige apparatuur in uitstekende staat.

Schooluniform

Het schooluniform is bedoeld om het saamhorigheidsgevoel en de integratie in de gemeenschap positief te beïnvloeden. In Japan zijn conformiteit en gelijkheid fundamentele waarden. Daarom krijgt elke leerling op school een uniform voor tijdens de sportactiviteiten en een ander uniform voor in de klas. In beide gevallen zijn er zomer- en winterpakken.

Het onderwijs op scholen in Japan: ontdek hoe het werkt

Particuliere en openbare scholen

Japanse scholen zijn onderverdeeld in openbare en privé-instellingen. Deze laatste zijn vaak zeer prestigieus en worden, hoewel ze tegen betaling zijn, ook vaak gekozen door minder welgestelde klassen. Dit komt omdat het betreden van een instelling die bekend staat om haar uitmuntendheid, gemakkelijker toegang biedt tot instellingen voor hoger onderwijs die een goede baan en een comfortabel leven garanderen. Daarom plannen mensen de opleiding van hun kinderen al op de kleuterschool.

Onderwijs varieert van kleuterschool tot universiteit. Maar hoelang duurt school in Japan? Het gaat om 13 jaar onderwijs in totaal, als we de kleuterschool meerekenen. Laten we eens kijken naar de verschillende stappen van het Japans schoolsysteem.

Kleuterschool (youchien, 幼稚園)

Japanse kinderen gaan vaak tot hun zesde naar de kleuterschool. Hier leren ze Japanse basisbegrippen zoals de alfabetten hiragana en katakana. Hoewel de kleuterschool betalend is en niet verplicht, gaat meer dan 90% van de Japanse kinderen ernaartoe.

Basisschool (shougakko, 小学校)

De basisschool is verplicht voor leerlingen tussen 6 en 12 jaar. Er wordt verder gewerkt op de beheersing van het alfabet hiragana en katakana en er wordt geleerd om een gemiddelde kennis van Chinese karakters (kanji) te hebben. In Japan is slechts 1% van de basisscholen privé. Bijna iedereen zit dus op een openbare school.

Middelbare school (chuugakko, 中学校)

Aan het einde van de basisschool moeten leerlingen een examen afleggen waarvan het resultaat bepaalt naar welke middelbare school ze kunnen gaan. In Japan duren middelbare scholen drie jaar en worden ze bezocht vanaf de leeftijd van 12 tot 15 jaar, wanneer de leerplicht eindigt. Hoewel er maar een paar zijn, zijn sommige middelbare scholen prestigieuzer dan andere.

Middelbare school (senior high school, koutougakko, 高等学校)

De ‘hogere middelbare school’ in Japan is niet verplicht. Toch gaan bijna alle jongeren naar dit vervolg van de middelbare school. Ongeveer een kwart van de Japanners gaat naar privé middelbare scholen die toegankelijk zijn via een toelatingstest. Veel middelbare scholen bereiden kinderen voor op de moeilijke toelatingsexamens voor universiteiten.

Universiteit (daigaku, 大学)

In Japan gaan studenten gewoonlijk naar de universiteit tussen de leeftijd van 18 en 22 jaar. In de meeste gevallen omvatten deze vier studiejaren een ‘specialisatie’. Voor de meeste pas afgestudeerden in Japan is het van het grootste belang om op de  universiteit van hun keuze terecht te komen, omdat dit een invloed heeft op hun toekomst om bepaalde functies uit te oefenen en op hun toekomstig salaris en levensstijl. Het is geen toeval dat universiteiten onderverdeeld zijn in prestigieuze groepen. Aan de top staan instituten zoals de Universiteit van Tokio. Daarom doen veel jongeren vaak meerdere keren hun toelatingsexamen totdat het lukt om te worden toegelaten tot de universiteit van hun keuze.

De kalender van het Japanse schoolsysteem: wanneer begint de school? Wanneer zijn de vakanties?

Wanneer begint de school in Japan? Het Japanse schooljaar begint meestal in april en eindigt in maart. Het wordt afgewisseld met de voorjaarsvakantie, de periode waarin de kersenbloesems in bloei staan, wat in de Japanse cultuur staat voor een nieuw begin. Naast deze vakantie zijn er nog 3 of 4 andere vakantieperiodes, die vaak vallen rond nationale feestdagen en schoolevenementen.

Van juli tot augustus kunnen studenten tijdens de zomervakantie ontspannen en genieten van het mooie weer, de zee, de bergen en de verschillende festivals (omatsuri) die deels door de school worden georganiseerd. Sommige studenten geven er echter de voorkeur aan om ook tijdens de zomervakantie door te studeren.

Over het algemeen loopt de wintervakantie van 27 december tot begin januari en staat deze in het teken van traditionele, meestal Shinto activiteiten. Op 1 januari gaan mensen bijvoorbeeld naar de tempel om te bidden en op oudejaarsavond eten ze typisch eten zoals osechi en osoba.

Tot slot verdelen sommige scholen het schooljaar in twee semesters, terwijl andere kiezen voor drie semesters.

Het lesrooster en de extra activiteiten van het Japanse schoolsysteem

Hoelaat begint school in Japan? De Japanse schooltijden verschillen van school tot school, maar over het algemeen beginnen de lessen om 8:40 uur ‘s ochtends en eindigen ze rond 15:40 uur ‘s middags, een totale duur van 7 uur. Er zijn 4 lesuren in de ochtend en 2 in de middag. Elke les bestaat uit 50 minuten en een pauze van 10 minuten.

Van 12:20-12:30 is er een pauze van een uur, tijd om te eten. Sommige leerlingen bereiden thuis hun eigen eten en nemen dit mee in een lunchbox (obento, お弁当) die ze in het klaslokaal of in een daarvoor bestemde ruimte opeten. Anderen geven de voorkeur aan de schoolkantine.

Na de lessen kunnen leerlingen op school blijven om te studeren of deel te nemen aan buitenschoolse activiteiten. De middagclubs zijn uitzonderlijk gevarieerd. Ze variëren van Japans schermen (kendo, 剣道) tot kalligrafie (shodo, 書道) tot traditioneel boogschieten (kyudo, 弓道).

Er is ook geen tekort aan sporten en activiteiten die ook in de westerse wereld bekend zijn, zoals tennis, lacrosse, theater, muziek, tekenen, informatica… Daarnaast zijn er op sommige scholen studieclubs per schoolvak; je kunt er ook vreemde talen leren of bijspijkeren.

Middagactiviteiten bieden de mogelijkheid om gezond te bewegen, creativiteit te ontwikkelen en onderwerpen te bestuderen die niet in het lesprogramma staan. Dit zijn de momenten die het meest in het teken van gezelligheid staan en tegelijkertijd een volledige onderdompeling in de cultuur van het land mogelijk maken.

De vakken en het curriculum van de Japanse school

Over het algemeen zijn de verplichte vakken op Japanse scholen:

In sommige gevallen is het ook mogelijk om te kiezen voor muzieklessen (ongaku, 音楽):

In alcuni casi è possibile anche scegliere lezioni di musica (ongaku, 音楽), in particolare:

Japanse schoolcijfers

Over het algemeen worden Japanse leerlingen beoordeeld op een schaal van 1 tot 5, waarbij het laagste cijfer staat voor een onvoldoende en het hoogste voor het beste cijfer. Dit criterium wordt ook gebruikt in rapporten, terwijl voor toetsen de cijfers op een schaal van 1 tot 100 worden gegeven.

1. Ovoldoende (fuka, 不可) – 49 tot 59% of minder
2. Voldoende (nin, 認 / ka, 可) – 60 tot 69%.
3. Goed (ryo, 良) – 70 tot 79%.
4. Zeer goed (yu, 優) – 80 tot 100
5. Uitmuntend (shu, 秀) – 100%.

Het Japanse beoordelingssysteem:

Nu je het Japans schoolsysteem kent, kun je je eigen weg inslaan!

Japan is een land met een uiterst fascinerende cultuur, die in sommige opzichten niet erg toegankelijk lijkt voor de westerse wereld. De school is ongetwijfeld een ideale plaats om van binnenuit kennis te maken met vele aspecten van een samenleving die grondig verschilt van de onze. Op de schoolbanken ervaar je uit eerste hand wat respect in zijn verschillende vormen en de geest van het behoren tot een gemeenschap betekent; je ontdekt tradities en rituelen en wordt ondergedompeld in een schoolsysteem waarvan je zoveel kunt leren.

Natuurlijk is een jaar in het buitenland in Japan een uitdaging voor de durvers. Om te vertrekken moet je openstaan voor nieuwe perspectieven en een sprong wagen naar een realiteit waarvan je nog maar weinig weet. De Rijzende Zon is een wereld op zich, een eiland waar de oudste cultuur is besmet met hypermoderniteit in een mix met een sterke identiteit.

De taal is rijk aan details die de bijzonderheden van menselijke relaties weerspiegelen die typerend zijn voor de Japanse samenleving. De mensen zijn altijd vriendelijk en bereid om te gaan met alles wat ‘vreemd’ is. De keuken is een van de meest geliefde en beroemdste, maar in feite weinig bekend in haar verscheidenheid. En dan is er de duizendjarige kunst die al eeuwenlang de aandacht van de hele wereld op zich vestigt.

Japan is een microkosmos om te ontdekken.
Japan wacht op je, shuppatsu shimashou! (let’s go!)

Antonio Piroddi

Van een klein Sardijns stadje naar de metropool Tokio. Een compleet andere levensstijl die me in staat stelde mezelf en mijn passies te ontdekken. Na de universiteit in het Verenigd Koninkrijk kwam ik door het lot terug terecht in de Japanse hoofdstad, om het kleine stukje van mezelf dat ik had achtergelaten tussen tempels en wolkenkrabbers opnieuw te vinden. Internationale betrekkingen en een passie voor Aziatische culturen en talen zullen me nog op vele plaatsen brengen, gedreven door mijn onverzadigbare honger voor avontuur.